Roep om sociale veiligheid luider dan ooit

Open en transparante communicatie helpt

Noordwijk, 16 april 2024 - Met de bijna dagelijkse berichtgeving over grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer klinkt de roep om sociale veiligheid luider dan ooit. Ongewenste omgangsvormen hebben een enorme impact op de mentale gezondheid van werknemers. 43% vindt dat er op de werkvloer niet voldoende aandacht voor mentale gezondheid is, blijkt uit onderzoek van de Baak onder 1.000 werkende Nederlanders. Daarom helpt het trainingsinstituut leidinggevenden in hun zoektocht naar hoe je met werknemers in gesprek gaat over sociale veiligheid.

Sociale veiligheid en mentale gezondheid

Bijna drie miljoen werkende Nederlanders hebben weleens te maken met kleinerend of vernederend gedrag vanuit hun manager, berichtte CNV eind 2022. En 8% stelt dat zij een burn-out hebben gekregen door grensoverschrijdend of intimiderend gedrag op de werkvloer (CNV). De mentale gevolgen van grensoverschrijdend gedrag zijn aanzienlijk. Trainingsinstituut de Baak wil grensoverschrijdend gedrag helpen voorkomen en leidinggevenden leren om op een zorgvuldige manier met incidenten om te gaan.

Uit onderzoek van de Baak blijkt dat 60% van de werkenden in Nederland het belangrijk vindt dat de (directe) leidinggevende aandacht heeft voor de mentale gezondheid van collega’s en zichzelf op de werkvloer. Twee derde van de respondenten vindt dat leidinggevenden verantwoordelijk zijn voor de mentale gezondheid van medewerkers. Toch durft nog niet iedereen te praten over mentale gezondheid met hun leidinggevende, legt het onderzoek uit.

Open en transparante communicatie

93% van de werkende Nederlanders vindt open en transparante communicatie een belangrijke eigenschap van (directe) leidinggevenden. Jet de Veij Mestdagh, trainer bij de Baak: “Leidinggevenden zijn gewend om over de inhoud van het werk te praten, terwijl het onderwerp sociale veiligheid vraagt om een gesprek te voeren over gedrag op de werkvloer. Zo’n gesprek vraagt van de leidinggevende bepaalde vaardigheden, zoals oprecht luisteren, doorvragen en je oordeel uitstellen. En misschien nog wel belangrijker, dat je ondanks de spanning als leidinggevende in gesprek blijft in plaats het onderwerp zo snel mogelijk af te kappen uit ongemak.”

Jet vervolgt: “Om een complex en gevoelig thema als veiligheid bespreekbaar te maken, is het fijn om te oefenen met dit soort gesprekken. Met meer vertrouwen in jezelf op dit gebied, ben je beter in staat om jezelf en je medewerker door middel van open en transparante communicatie door de spannende situatie heen te leiden, zodat het gevoel van veiligheid vergroot kan worden.”

Mag je nog begrenzen?

Leidinggevenden zijn verantwoordelijk voor individuele medewerkers, het team als geheel en voor het resultaat dat men met elkaar wil bereiken. Het kan daarbij voorkomen dat een individu een negatieve invloed heeft op de sfeer in het team, of dat het functioneren achter blijft op de te behalen resultaten. “De vraag is dan; hoe kun je begrenzen zonder over grenzen te gaan?” aldus Jet. “Daarbij is het belangrijk dat je als leidinggevende je bewust bent van de impact van je positie. Ben je er niet zeker van hoe je feedback is overgekomen? Ga dan het gesprek aan en vraag naar wat het met die persoon deed. Daarmee bouw je aan vertrouwen en sociale veiligheid.”

Vier tips van Jet voor sociale veiligheid op de werkvloer

1. Bij twijfel, ga het gesprek aan
   Hoe spannend het ook kan zijn, dit onderwerp brengen we alleen verder door het gesprek aan te gaan. Dus train jezelf hierin en leer vaardigheden om juist bij spanning het moedige gesprek te voeren. Daarmee draag je bij aan vertrouwen en veiligheid.
2. Bekijk een incident vanuit verschillende perspectieven
   Bij een incident met grensoverschrijdend gedrag zijn altijd meerdere perspectieven betrokken; de melder, de beschuldigde en eventuele omstanders. Als leidinggevende zitten alle betrokkenen misschien wel in jouw team. Ze verdienen allemaal jouw respect, dus verplaats jezelf in hun verschillende perspectieven. Zo train je jouw ‘perspectivistische lenigheid’, zoals filosoof Lammert Kamphuis het noemt.
3. Bereid je organisatie voor
   In de handreiking van Mariëtte Hamer, regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag, staan duidelijke tips en richtlijnen voor wat je preventief kunt doen om ongewenst gedrag te voorkomen. Ook geeft het tips over hoe je met meldingen van grensoverschrijdend gedrag om kan gaan. De handreiking is te downloaden via de website van de Rijksoverheid.
4. Zie het als een proces
   Een organisatiecultuur verander je niet in één dag en met een afvinklijstje ben je er niet. Sociale veiligheid vraagt om het voeren van oprechte gesprekken, binnen alle lagen van de organisatie. Jij kunt als leidinggevende het verschil maken!